صمیمیت در محل کار (مزایا و معایب)
آیا دوستی و صمیمیت را در محل کار توصیه می کنید؟ چقدر با کارکنانم دوست باشم و چقدر اجازه دهم تا محیط کار دوستانه و صمیمی باشد؟ آیا باید از ارتباطات دوستانه بین همکاران که گاهی به بیرون از محل کار هم منتقل می شود نگران باشم یا خوشحال؟ حد و مرزها در این موضوع کجاست؟
صمیمیت در محل کار (مزایا و معایب)
انسان نیازهای متنوعی دارد. نیاز به امنیت، صمیمیت، شادی، حمایت و تعلق به گروه بخشی از این نیازهاست. او موجودی اجتماعی است و بسیاری از نیازهایش هم ماهیت جمعی و اجتماعی دارند. بخش عمده ای از زندگی ما در محل کار و در کنار همکارانمان می گذرد و به همین دلیل بخشی از نیازهای طبیعی ما هم باید در محل کار و در میان همکارانمان تأمین و ارضا شود.
گروه ها و ارتباطات گروهی کارکنان بخشی از فرهنگ سازمان هاست. چه بخواهیم و چه نخواهیم کارکنان ما با یکدیگر ارتباط برقرار می کنند و بین بعضی از آنها روابط دوستانه و صمیمی شکل می گیرد. حتی تعدادی از کارکنان ما به بهترین و صمیمی ترین دوستان هم تبدیل می شوند.
گروه منبع پتانسیل های زیادی است. اصولا بسیاری از کارهای بزرگ و مهم جز توسط گروه های منسجم و صمیمی و دارای ارتباطات مبتنی بر اعتماد بین اعضای آن قابل انجام نیست. یکی از هنرهای مدیران این می تواند باشد که این پتانسیل را مدیریت کنند و از آن، در کنار سایر کارکردهایی که دارد، برای کمک به موفقیت سازمان استفاده کنند.
نسل جدید کارکنان سازمان ها از این بابت موقعیت متفاوتی دارد. نسلهای گذشته بخش مهمی از نیاز خود به عضویت در گروه ها و صمیمیت با دیگران را از طریق مناسبات : دوستان، خویشاوندان و همسایگان خود تأمین می کردند. امروزه در همه جا، از جمله در کشور ما، این ارتباطات با سبک و سیاق سابق برقرار نیست و به شدت محدود شده است.
بررسی آماری جالب در آمریکا حاکی از آن است که اعضای سابق یک خانواده که امروز به دلیل استقلال در زندگی شخصی شان زیر یک سقف زندگی نمی کنند، به طور یکدیگر حدود ۱۲۰ مایل فاصله جغرافیایی پیدا کرده اند و این فاصله به معنی است که یک دیگر را بسیار کمتر از گذشته می بینند و ارتباطات کمتری دارند. این نیازهای طبیعی از یک سو و شرایط کار و زندگی این روزهای مردم از سوی دیگر، سازمان های پیشرو و طالب موفقیت را به این نتیجه و سیاست رسانده است که باید بخشی از نیاز کارمندانشان به دوستی و صمیمیت را در محل کار تامین کنند. اهمیت و
ضرورت موضوع به اندازه ای است که موسسه معتبر گالوپ که سال هاست به دنبال کشف دلایل موفقیت سازمان های موفق در حال تحقیق و پژوهش است هم به این نتیجه رسیده که: «مدیرانی که تصور می کنند صمیمی کردن محیط کار و تقویت ارتباطات دوستانه بین کارکنان وظیفه آنها نیست و ربطی به کار و سازمان ندارد، طبیعت انسان را درک نکرده اند.»
خلاقیت، دلبستگی و بهره وری در کار تا حدود زیادی به شادابی محیط کار مرتبط است. کارکنانی که در محیط کار احساس شادی و فرصت برای شادی کردن دارند و از کار و همکاران و محیط کارشان لذت می برند، خلاق تر و موفق ترند.
نگاه مثبت به سرشت کارکنان (نظریه Y) می گوید که افراد می توانند کار را مثل بازی و تفریح تلقی کنند؛ مشروط بر آنکه به خوبی هدایت شوند، ابزار و امکانات لازم را در اختیار داشته باشند و تشویق شوند.
شاد بودن و شادی کردن کارکنان در محیط کار لزوما به معنی جدی نگرفتن کار و کم کاری نیست. شاد بودن و شادی کردن همچنین به معنی زیر پا گذاشتن ارزش ها و تخریب فرهنگ و اصول نیست. یک شرکت موفق هواپیمایی غربی در مصاحبه های استخدامی از داوطلبان استخدام می خواهد که بایستند و یک لطیفه تعریف کنند. این شرکت میخواهد از شوخ طبعی و ظرفیت کارکنان برای کار در محیطهای کاری شاد و صمیمی اطمینان پیدا کند.
سازمان های موفق جهان به دنبال کارکنانی می گردند که کار را جدی می گیرند، اما خودشان را خیلی جدی نمی گیرند. آنها با تعیین محدوده ها و خطوط قرمز اجازه میدهند که کارکنان ضمن آنکه خوب و سخت کار می کنند، از کار و همکار و محیط کاری صمیمانه ای برخوردار باشند و ساعات کاری مفرح، شاد و لذت بخشی داشته باشند.
البته دوستانه کردن فضای کار و محیط سازمان می تواند حکم تیغ دو لبه هم پیدا کند. برای مثال ممکن است مناسبات دوستانه بین مدیر با کارکنانش او را در زمان ارزیابی عملکرد و ارائه بازخورد به کارکنانی که رفتار و عملکرد رضایت بخش ندارند و به ویژه در توزیع پاداش با محدودیت های اخلاقی و تعارفات معمول روبه رو کند یا ممکن است به کارکنان محدوده این ارتباطات را درک نکنند و نتوانند بین کار از یک سو و مناسبات شخصی افراد از سوی دیگر تفکیک و تمایز قائل شوند. پس باید این موضوع را برنامه ریزی، پایش و مدیریت کرد.
بعضی از مهم ترین توصیه ها در مورد کم و کیف دوستانه کردن محیط کار و نزدیکی و صمیمیت مدیران با کارکنان عبارت اند از:
- ۱- خطوط قرمز را روشن کنید و بر رعایت دقیق آنها اصرار و پافشاری داشته باشید. این کار تا حدود زیادی از نگرانی مدیران در مورد جنبه های منفی دوستیها و صمیمیت های غیر کارکردی می کاهد.
- ٢. به ظرفیت و بلوغ کارکنان توجه کنید. همه کارکنان از این نظر شبیه هم نیستند. دوستانه کردن محیط کار و برقراری ارتباط دوستانه بین خودتان با کارکنانتان را به تدریج هدایت کنید و در جریان این کار به ظرفیت ها و عکس العمل ها و آثار این سیاست روی رفتار و عملکرد آنها حساس باشید.
- ۳. سازمانتان را از کارکنانی که رفتار و عملکرد رضایت بخشی ندارند پالایش کنید. وقتی همه یا اغلب کارکنانتان سختکوش، پرانرژی و شایسته باشند، دوستی میان آنها و دوستی با آنها آثار مثبت زیادی دارد و لازم نیست نگران مسموم شدن فضای کار یا سرایت و رواج اخلاقهای نامطلوب بین کارکنان باشید.
- ۴. استانداردها و اهداف و به ویژه انتظارات خود را از کارکنان روشن و دقیق کنید. عملکردها را دقیق و سختگیرانه پایش و اندازه گیری کنید. از نظام پاداش مبتنی بر عملکرد استفاده کنید. به این ترتیب کارکنان می فهمند که آنچه در نهایت برای شما و سازمان مهم است تلاش، رفتار و عملکرد است و پاداش ها و ارزیابی ها ربطی به مناسبات شخصی شان با شما یا با یکدیگر ندارند.
- ۵. محیط کار سازمان را بر مبنای ادب، ملاحظه و احترام بنا کنید. کیفیت شبکه ها و ارتباطات اجتماعی سازمانها اثر زیادی بر هم افزایی و بهره وری آنها دارد. در واقع امروز، سازمانها فقط محل کار نیستند بلکه یک خانواده گسترش یافته برای کارکنان خود تلقی می شوند. در این مناسبات دوستانه و شبکه های اجتماعی، رفتاری که مدیران با کارکنان می کنند می تواند الگوی خوبی برای کارکنان در رفتار با یکدیگر باشد. محیط های کاری خوب باید بتوانند کمبود ارتباطات اجتماعی کارکنانشان را جبران کنند. کارکنان باید بتوانند در محیطی دوستانه، محترمانه، امن و همراه با اعتماد به بقیه اعضای سازمان احساس عضویت و تعلق کنند. مدیران و رهبران باید این تحولات را درک کنند و سازمان را از طریق طراحی و تنظیم مناسبات سالم در ارتباطات اجتماعی به محلی امن برای تأمین بخشی از نیازهای اجتماعی کارکنان تبدیل نمایند.
- ۶- یکی دیگر از کارهایی که مدیران سازمان برای ساختن یک شبکه اجتماعی و محیط کاری مطلوب باید انجام دهند، استخدام افرادی است که برای این فضای دوستانه و محترمانه ارزش قائل اند و کنار گذاشتن کسانی که این فضا را آلوده می کنند. وجود بعضی افراد سمی مهلک است که به تخریب و مسمومیت فضای صمیمانه و دوستانه می انجامد.
کلنیک منابع انسانی – دکتر ابوالعلایی – مدیریت صنعتی
